Cóireáil

Bíonn fliú trom uaireanta agus is féidir leis a bheith ina chúis le breoiteacht thromchúiseach agus bás. Is iad daoine óga agus daoine scothaosta is mó atá i mbaol.

Ach má tá do shláinte go maith a bheag nó a mhór, is féidir leat do chuid siomptóm a bhainistiú sa bhaile. Is iondúil gur féidir leat an fliú a chóireáil gan gá duit do dhochtúir teaghlaigh a fheiceáil agus ba chóir go mbeifeá ag aireachtáil ní b’fhearr i gceann thart ar sheachtain.

Tá rudaí ann is féidir leat a dhéanamh le dlús a chur faoi do théarnamh:

• Fan istigh.
• Déan neart scíthe agus codlata.
• Coinnigh thú féin te teolaí.
• Glac paraicéiteamól nó iobúpróifein le do theocht a ísliú agus le tinneas agus pianta a leigheas.
• Ól do dhóthain uisce le díhiodráitiú a choinneáil ó dhoras. Ba chóir go mbeadh do mhún ar dhath buí éadrom nó glan.
• Ná bí ag caitheamh tobac

Beidh tú in ann tosú ag déanamh gnáthghníomhaíochtaí arís a luaithe a bheidh tú ag aireachtáil go bhfuil tú in ann acu.

Fliú - an chaoi a dtagann sé ort agus an chaoi a ndéantar é a chóireáil

Tagann siomptóim fliú ar dhaoine go tobann in amanna. Beidh do leaba ag teastáil uait le hiad a chóireáil, áfach, ní antaibheathach. Is iondúil go dtagann agus go n-imíonn na siomptóim le himeacht seachtaine i gcás daoine fásta agus leanaí araon. 

Seo a leanas na bealaí ar féidir iad a chóireáil ag gach céim.

An chéad dhá lá

Tagann siomptóim amhail scornach thinn, fiabhras agus pian sna matáin chun cinn go gasta. Beidh tusa nó do leanbh ag aireachtáil an-tinn.

I bhformhór na gcásanna, ní bheidh ort teagmháil a dhéanamh le do dhochtúir teaghlaigh toisc gur féidir é a chóireáil sa bhaile de ghnáth.

Ól do dhóthain leachtanna le cúiteamh a dhéanamh ar a gcailleann tú trí bheith ag cur allais. Déan neart scíthe agus ith go sláintiúil.

Má tá tú i mbaol aimhréidheanna ón bhfliú, ba cheart duit teagmháil a dhéanamh le do dhochtúir teaghlaigh toisc go bhféadfadh sé go mbeadh cógais fhrithvíreasacha ar leith ag teastáil uait. Is fearr a oibríonn siad sin má chuirtear tús leo laistigh de 48 uair an chloig tar éis theacht na siomptóm fliú.

Aimhréidheanna an fhliú

Lá 3 go lá 5

Tá do chuid siomptóm ina mbuaic anois. Beidh tusa nó do leanbh ag aireachtáil go dona tinn.

Lean ort ag ól do dhóthain leachtanna le cúiteamh a dhéanamh ar a gcailleann tú trí bheith ag cur allais nó trí shileadh do shróine.

Bí cinnte go bhfuil tú fós ag déanamh neart scíthe agus ag ithe go sláintiúil.

Lá 5 go lá 8 

Ba chóir go dtosófá ag aireachtáil i bhfad ní b’fhearr, cé go bhféadfadh sé go mbeadh casacht agus tuirse ghinearálta ort go ceann a 2 nó a 3 de sheachtainí.

Lean ort ag ól neart leachtanna agus ag ithe go sláintiúil. Is féidir leat tosú ag déanamh gnáthghníomhaíochtaí arís a luaithe a bheidh tú ag aireachtáil níos fearr.

Cuir ceist ar do chógaiseoir

Beidh do chógaiseoir in ann comhairle a thabhairt duit maidir leis na cógais a chabhróidh leat atá ar fáil thar an gcuntar. 

B’fhéidir go mbeifeá róthinn le dul chuig an gcógaslann, áfach. Más féidir, iarr ar dhuine éigin dul ar do shon.

Bí cúramach gan aon leigheas fliú a ghlacadh má tá tú ag glacadh paraicéiteamóil nó iobúpróifeine ag an am céanna. An chúis atá leis sin ná go bhféadfadh paraicéiteamól a bheith iontu chomh maith agus is éasca an rud é an dáileog mholta a shárú.

Labhair le cógaiseoir sula dtugann tú cógais do leanaí.

Cathain ba cheart duit do dhochtúir teaghlaigh a fheiceáil?

I bhformhór na gcásanna, ní bheidh ort do dhochtúir teaghlaigh a fheiceáil nuair atá fliú ort.

D’fhéadfadh sé go mbeadh cógais fhrithvíreasacha ar leith ag teastáil uait. Is fearr a oibríonn siad sin má chuirtear tús leo laistigh de 48 uair an chloig tar éis theacht na siomptóm fliú.

Má tá imní ort faoin bhfliú, ba cheart duit labhairt le do dhochtúir teaghlaigh nó le do chógaiseoir.

Antaibheathaigh

Ní mholann dochtúirí antaibheathaigh le haghaidh an fhliú toisc nach ndéanfaidh siad do chuid siomptóm a mhaolú agus nach gcuirfidh siad dlús le do théarnamh ach an oiread.

Is víreas é an fliú agus ní féidir antaibheathaigh a úsáid chun víris a chóireáil. Ní bheidh antaibheathaigh ag teastáil uait ach amháin má thagann aimhréidh ort, ar nós niúmóine bhaictéarach.

Cén chaoi fliú a chosc?

Laghdaíonn an vacsaín fliú an baol go dtolgfá fliú agus go scaipfeá ar dhaoine eile é.

Is fearr an vacsaín a fháil go luath i mí Dheireadh Fómhair – tús shéasúr an fhliú.

Ba cheart duit an vacsaín fliú a fháil gach bliain leis an mbaol a laghdú go dtolgfá víreas an fhliú. Caithfear é a dhéanamh ar an gcaoi sin toisc nach mar an gcéanna a bhíonn na cineálacha éagsúla fliú a bhíonn á scaipeadh gach bliain.

Fliú – vacsaíniú

Cén chaoi scaipeadh an fhliú a chosc?

Tá an fliú iontach tógálach agus is éasca an rud é a scaipeadh ar dhaoine eile. Is mó seans go dtabharfaidh tú do dhaoine eile é sa chéad 5 nó 6 lá tar éis duit é a tholgadh.

Scaiptear an fliú trí na frídíní a bhíonn i gcasachtaí agus sraothanna. Is féidir leo maireachtáil ar lámha agus ar dhromchlaí eile go ceann suas le 24 uair an chloig.

Le scaipeadh an fhliú a chosc:

• nigh do lámha go minic le huisce te agus gallúnach
• úsáid ciarsúr páipéir leis na frídíní a ghabháil nuair a dhéanann tú casacht nó nuair a ligeann tú sraoth
• cuir ciarsúir pháipéir sa bhruscar chomh luath agus is féidir tar éis a n-úsáide
• déan iarracht gach teagmháil gan ghá le daoine eile a sheachaint
• déan iarracht gan do lámha a leagan ar do shúile, ar do shrón ná ar do bhéal toisc gur féidir víreas an fhliú a scaipeadh ar an gcaoi sin
• glan dromchlaí agus rudaí sa teach go rialta

Sláinteachas lámh