Skip to main content

Warning notification:Warning

Unfortunately, you are using an outdated browser. Please, upgrade your browser to improve your experience with HSE. The list of supported browsers:

  1. Chrome
  2. Edge
  3. FireFox
  4. Opera
  5. Safari

Maireachtáil le COVID Fada

Níl cóireáil ar leith ann le haghaidh COVID Fada. Ach is féidir leatsa rudaí a dhéanamh le do chuid siomptóm a bhainistiú agus gníomhaíochtaí laethúla a dhéanamh níos éasca.

Bí foighneach agus cineálta leat féin. Caith leat féin mar a chaithfeá le duine eile a bhfuil COVID fada air. Glac go deas réidh é agus ná tosaigh ar do ghnáthaimh laethúla agus sheachtainiúla arís ach de réir a chéile.

D’fhéadfadh sé a bheith thuas seal thíos seal. Déan iarracht aire a thabhairt i gcónaí do do shláinte fhisiciúil agus tú ag teacht chugat féin.

Leis an méid sin a dhéanamh:

Ní thagann aon bheirt chucu féin ar an gcaoi chéanna. Táimid fós ag foghlaim faoi na bealaí éagsúla a dtéann COVID-19 i bhfeidhm ar dhaoine agus faoin gcaoi a dtagann daoine chucu féin arís ina dhiaidh.

Siomptóim COVID fada a bhainistiú

Seans go n-imeodh cuid de do shiomptóim go tapa. D’fhéadfadh cinn eile imeacht agus teacht ar ais, nó d’fhéadfadh sé go dtógfadh sé an-chuid ama fáil réidh leo. Seans go rachadh sé deacair ort do ghnáthghníomhaíochtaí a dhéanamh dá mbarr, nó go gcuiridís tuirse ort fiú.

Féach na treoracha atá againn a chabhróidh leat na rudaí seo a leanas a bhainistiú:

Pian sna hailt nó sna matáin a bhainistiú

D’fhéadfadh sé go ndéanfadh cleachtaí réidhe sínte agus nirt a gcion féin le pian a mhaolú sna matáin agus sna hailt. I measc na gcleachtaí a d’fhéadfadh a bheith i gceist tá ióga, taidh tsí nó cleachtaí le bandaí friotaíochta.

Aclaíocht agus tú ag teacht chugat féin ó COVID-19

Aimsigh tuilleadh cleachtaí a bhaineann le:

Labhair le do dhochtúir teaghlaigh sula dtosóidh tú ar ghnáthamh aclaíochta nua. Stop má bhraitheann tú níos measa tar éis a bheith ag déanamh aclaíochta.

Faigh comhairle ó do dhochtúir teaghlaigh maidir le cén chaoi siomptóim choitianta eile a bhaineann le COVID fada a bhainistiú, mar shampla:

  • pian nó teannas sa chliabhrach
  • éirí croí
  • codladh grifín nó fuairnimh

Non-urgent advice: Cuir glao ar do dhochtúir teaghlaigh más rud é:

  • má tá imní ort faoi shiomptóim a bhí ort cheana nó faoi shiomptóim nua
  • má tá do shiomptóim ag dul in olcas
  • má tá rudaí ag dul sa mhuileann ort - d’fhéadfadh idir mhothúcháin agus siomptóim choirp a bheith i gceist anseo

Urgent advice: Cuir glao ar 112 nó 999

má thagann comharthaí taoma croí ortsa nó ar dhuine atá in éineacht leat:

  • má bhíonn teannas nó troime i do chliabhrach
  • má bhíonn pian ort a leathann chuig do lámha, droim, muineál agus giall
  • má thagann fonn múisce ort nó má thosaíonn tú ag caitheamh aníos go tobann

Déan gníomhaíochtaí a phleanáil, a chur in ord tosaíochta agus a dhéanamh ar do luas féin

Meaitseáil do leibhéal gníomhaíochta le do leibhéal fuinnimh agus glac sos sular gá duit.

Má dhéanann tú amhlaidh, beidh tú in ann ‘borradh agus cliseadh’ a sheachaint. Is éard atá i gceist leis sin ná go mbíonn tú an-ghníomhach go deo ar laethanta maithe ach tuirseach traochta go ceann i bhfad ina ndiaidh.

Leis an méid sin a dhéanamh:

  • pleanáil - cruthaigh gnáthamh cothrom de na rudaí a chaithfidh tú a dhéanamh, de na rudaí is mian leat a dhéanamh, agus de shosanna
  • cuir in ord tosaíochta - bí réalaíoch faoinar féidir leat a dhéanamh, smaoinigh ar thascanna a athrú d’fhonn iad a dhéanamh níos éasca, nó iarr cabhair ar dhuine éigin
  • déan ar do luas féin - bris síos gníomhaíochtaí ina dtascanna níos lú agus déan iad a roinnt thar an lá nó thar an tseachtain

Ná cuir thú féin i gcomparáid le daoine eile ná leis an méid a cheapann tú gur chóir duit a bheith in ann a dhéanamh. Ní bheidh do leibhéal fuinnimh mar an gcéanna gach lá. Má bhíonn tuirse ort tar éis dúiseacht, beidh ort gearradh siar ar an méid a bhí beartaithe agat don lá.

Leideanna le tascanna laethúla a dhéanamh níos éasca

Uaireanta bíonn sé deacair gníomhaíochtaí a phleanáil agus a dhéanamh ar do luas féin. Ag imeacht teaghlaigh, cuir i gcás. Má tá an ghníomhaíocht an-tábhachtach duit nó mura bhfuil an dara rogha agat ach freastal uirthi, cuir níos mó ama i leataobh ina diaidh le do scíth a ligean. Cuir in iúl do dhaoine go mb’fhéidir nach mbeifeá in ann páirt a ghlacadh mar a ghlacfá de ghnáth.

Leideanna le do scíth a ligean go héifeachtach

Filleadh ar an obair agus ar ghníomhaíochtaí eile

Beidh sé ina chuidiú agat rudaí a phleanáil, a chur in ord tosaíochta agus a dhéanamh ar do luas féin nuair a fhillfidh tú ar an obair agus ar ghníomhaíochtaí eile. Cuir le do ghníomhaíochtaí de réir a chéile nuair a mhothaíonn tú go bhfuil tú réidh.

Is féidir leat labhairt le daoine go hionraic faoina mbeidh tú in ann a dhéanamh sula dtosóidh tú ar ghníomhaíochtaí nua chomh maith. Inis dóibh ar féidir leat a dhéanamh agus a dtarlaíonn má dhéanann tú an iomarca.

Dialann gníomhaíochtaí a úsáid chun monatóireacht a dhéanamh ar do chuid siomptóm

Sochar Breoiteachta mura féidir leat dul ag obair sa ghearrthéarma - ar gov.ie

Filleadh ar an obair tar éis neamhláithreacht fhada

Is maith an rud é do do mheabhairshláinte agus do do shláinte choirp an cineál ceart oibre a dhéanamh. Dá fhad a bheidh tú amuigh tinn is ea is deacra a bheidh sé dul ar ais.

Má tá tú as obair le fada, cabhróidh sé leat tú féin a ullmhú agus do mhuinín a chothú má dhéanann tú d’fhilleadh ar an obair a phleanáil.

Le cabhrú leat d’fhilleadh a phleanáil, labhair le do dhochtúir teaghlaigh nó le gairmí cúraim sláinte eile, mar aon le d’fhostóir.

Labhairt le do dhochtúir teaghlaigh nó le gairmí cúraim sláinte eile

Labhair le do dhochtúir teaghlaigh nó le gairmí cúraim sláinte eile faoi na siomptóim atá ort, teiripeoir saothair, cuir i gcás.

Inis dó nó di faoin obair a dhéanann tú, lena n-áirítear an áit a n-oibríonn tú, d’uaireanta oibre agus na tascanna a dhéanann tú de ghnáth.

Is féidir libh na rudaí seo a leanas a phlé:

  • an chaoi a bhféadfadh do chuid siomptóm cur isteach ar do chuid oibre
  • an chaoi a bhféadfadh do chuid oibre cur isteach ar do chuid siomptóm

B’fhéidir go molfadh sé nó sí athruithe a d’fhéadfá a dhéanamh ag an obair le cabhrú leat.

Labhairt le d’fhostóir

Labhair le d’fhostóir ar bhonn rialta agus tú amuigh tinn, do bhainisteoir, ionadaí AD nó ionadaí sláinte ceirde, cuir i gcás.

Cuir ceist air nó uirthi faoi na beartais oibre a bhaineann le saoire bhreoiteachta agus filleadh ar an obair tar éis tinnis.

Nuair a mhothaíonn tú go bhfuil tú réidh le dul ar ais ag obair, labhair le d’fhostóir faoi:

  • d’fhilleadh ar an obair a phleanáil
  • na hathruithe réasúnta a d’fhéadfaí a dhéanamh ag an obair le cabhrú leat

Tá sé tábhachtach idir thascanna fisiciúla agus tascanna atá dúshlánach ó thaobh meabhrach de a dhéanamh ar do luas féin. D’fhéadfadh sé nach mbeadh sé sin soiléir do dhaoine eile, áfach.

Leag amach plean soiléir faoina bhfuiltear ag súil leis ag an obair le cabhrú leat ullmhú. Iarr plean i scríbhinn, más féidir.

Do chuid siomptóm a bhainistiú ag an obair

Gach seans go dtógfaidh sé am ort barr do chumais a bhaint amach arís.

Lean ort ag coinneáil súil ar do chuid siomptóm agus á mbainistiú tar éis filleadh ar an obair.

Déan do mhachnamh ar an gcaoi a mbíonn tú ag aireachtáil ag deireadh an lae agus ag deireadh na seachtaine. Uaireanta b’fhéidir nach mbeadh do dhóthain fuinnimh agat le plé le rudaí eile i do shaol.

Déan athruithe ar do ghnáthamh, más gá duit.

Socraigh cruinnithe rialta le d’fhostóir le plé a dhéanamh ar an gcaoi a bhfuil ag éirí leat agus ar aon ní is údar imní a d’fhéadfadh a bheith ort.

Tacaíochtaí agus seirbhísí

Clár féinbhainistíochta saor in aisce é Living Well do dhaoine a bhfuil riocht sláinte fadtéarmach orthu. Cuireann sé ceardlanna agus acmhainní ar fáil le cabhrú leat do riocht a bhainistiú ar bhealach níos fearr.

Clár Living Well